Glucosamine sulfate มีหลักฐานไม่เพียงพอที่จะสนับสนุนประสิทธิผลในการรักษา บรรเทา หรือป้องกันข้อเข่าเสื่อม การใช้ยาซึ่งไม่ทราบประสิทธิผลแน่ชัดจะทำให้ประเทศชาติสูญค่าใช้จ่ายอย่างไม่คุ้มค่า
คณะอนุกรรมการพัฒนาบัญชียาหลักแห่งชาติ ได้พิจารณาหลักฐานเชิงประจักษ์ และแลกเปลี่ยนหลักฐานและข้อคิดเห็นกับคณะทำงานคัดเลือกยาฯสาขาออโธปิดิกส์และโรคข้อ แล้วมีมติดังนี้
- ชะลอการนำ glucosamine เข้าบัญชีเนื่องจากหลักฐานทางวิชาการในเรื่องประสิทธิภาพของยายังไม่พอแต่หากมีหลักฐานการวิจัยที่สนับสนุนในด้านประสิทธิภาพที่ชัดเจนเพียงพออาจพิจารณาเข้าในบัญชียาหลักแห่งชาติได้
- ควรให้สมาคม/ชมรม/ราชวิทยาลัยฯ ทำการศึกษาวิจัยเรื่องประสิทธิภาพ glucosamine sulfate ในประเทศไทย หากพบว่างานวิจัยดังกล่าวสามารถชะลอการผ่าตัดของผู้ป่วยและมีความคุ้มค่าในทางเศรษฐศาสตร์ได้จริงอาจใช้เพื่อเป็นหลักฐานอ้างอิงประกอบการพิจารณาได้ ทั้งนี้อาจร่วมกับ HITAP ศึกษาข้อมูลความคุ้มค่าในด้านเศรษฐศาสตร์ต่อไป
ข้อมูลเพิ่มเติม
- Glucosamine/chondroitin Arthritis Intervention Trial (GAIT) ได้ตีพิมพ์บางส่วนของงานวิจัยในเดือนกุมภาพันธ์ 2006 สรุปได้ว่า glucosamine มีประสิทธิผลในการลดปวดไม่แตกต่างจากยาหลอก ไม่ว่าจะวัดผลโดยเครื่องมือใด (Western Ontario and McMaster Universities Osteoarthritis Index: WOMAC, the Outcome Measures in Rheumatology Clinical Trials: OMERACT, และ Osteoarthritis Research Society International: OARSI)40
- ผลการรักษาที่แตกต่างจากยาหลอกพบเฉพาะกลุ่มผู้ป่วยที่ปวดปานกลางถึงปวดมากและได้รับ glucosamine ร่วมกับ chondroitin เท่านั้น แต่มีข้อสันนิษฐานเชิงลบต่อผลลัพธ์นี้ว่าอาจเกิดจากความโน้มเอียง (bias) และความคาดหวัง (expectation) ของผู้ป่วย เพราะผู้ป่วยมากกว่าครึ่งที่ได้รับยาหลอกสัมฤทธิ์ผลในการรักษา และผู้ป่วยทุกรายอนุญาตให้ใช้ paracetamol แก้ปวดตามอาการได้ นอกจากนั้นยังได้รับยาหลอกซึ่งทำรูปลักษณ์ภายนอกให้เหมือนยาอื่นๆ และรับประทานหลายขนานต่อวันจึงอาจมีผลต่อความคาดหวังและความโน้มเอียงต่อการรักษาของผู้ป่วย
- งานวิจัยก่อนหน้า GAIT ซึ่งให้ผลลัพธ์ของการรักษาเชิงบวก มีข้อบกพร่องในด้านการคำนวณทางสถิติซึ่งไม่ได้ใช้การวิเคราะห์แบบ intent-to-treat ผู้ป่วยที่เข้าการศึกษามีจำนวนน้อย ทุนสนับสนุนโดยบริษัทผู้ผลิต (และเกิดสมมติฐานว่าเกลือบางชนิดหรือแม้กระทั่งยาจากบางบริษัทเท่านั้นที่มีประสิทธิภาพ) ไม่ได้มีการปิดบังเม็ดยาที่ผู้ป่วยแต่ละกลุ่มได้รับ และงานวิจัยที่พบว่าได้ผลวัดผลการรักษาด้วย Lequesne index ข้อบกพร่องเหล่านี้ได้รับการอุดช่องโหว่ใน GAIT
- Cochrane systematic review กล่าวถึงการทบทวนเอกสารเมื่อธันวาคม 1999 พบว่า glucosamine sulphate 1,500 มก./วัน มีประสิทธิภาพเหนือกว่ายาหลอกอย่างชัดเจนทั้งในแง่การลดความเจ็บปวด (pain) และเพิ่มการเคลื่อนไหวของข้อ (function) ซึ่งวัดผลโดยใช้ Lequesne index ด้วยงานวิจัยที่สนับสนุน 12 ฉบับ รวมผู้ป่วย 2,029 คน ต่อมาในปี 2005 ได้เพิ่มงานวิจัยเป็น 20 ฉบับ รวมผู้ป่วย 2,570 คน พบว่าประโยชน์จากยาลดลงจากเดิมมาก และหากวิเคราะห์เฉพาะงานวิจัยที่ออกแบบดีที่สุดรวมทั้งวัดผลด้วย WOMAC index ไม่พบว่า glucosamine มีประสิทธิภาพแต่อย่างใด41
- Conflict of interest และ study design อาจมีบทบาทสำคัญในผลการวิจัย เนื่องจากผลการวิจัยเกี่ยวกับ glucosamine ในระยะหลังไม่ได้ให้ผลการรักษาที่เป็นบวกอย่างสม่ำเสมออีกต่อไป ซึ่งเกิดขึ้นร่วมกับมีงานวิจัยที่ไม่ได้รับทุนสนับสนุนจากบริษัทผู้ผลิตยาเพิ่มมากขึ้น42
40 Clegg DO, Reda DJ, Harris CL, Klein MA, O'Dell JR, Hooper MM, et al. Glucosamine, chondroitin sulfate, and the two in combination for painful knee osteoarthritis. N Engl J Med. 2006 Feb 23;354(8):795-808.
41 Towheed TE, Maxwell L, Anastassiades TP, Shea B, Houpt J, Robinson V, Hochberg MC, Wells G. Glucosamine therapy for treating osteoarthritis. The Cochrane Database of Systematic Reviews 2005, Issue 2. Art. No.: CD002946.pub2. DOI:10.1002/14651858.
42 McAlindon T.Why are clinical trials of glucosamine no longer uniformly positive? Rheum Dis Clin North Am. 2003 Nov;29(4):789-801.
สีปกติ
ขาวดำ
ดำ-เหลือง
